In Nederland heeft ruim een eeuw vogels ringen meer dan 15 miljoen ring gegevens opgeleverd. We weten steeds meer over vogels: waar komen ze vandaan? Waar overwinteren ze? Welke route nemen ze tijdens hun jaarlijkse trek? Via onze website Vogeltrekatlas.nl zijn al die gegevens te visualiseren.
Al meer dan honderd jaar worden er in Nederland vogels gevangen om deze van een metalen ring te voorzien. Op die manier worden gegevens verzameld over (veranderende) trek, reproductie en overleving van Nederlandse vogels. Het Vogeltrekstation van het NIOO beheert de ruim 15 miljoen ring- en terugmeldgegevens van deze vogels. De gegevens worden gebruikt voor onderzoek, beleid en bescherming.
Door te blijven meten en noteren komen we steeds meer te weten over de vogels in Nederland. Jaarlijks komen er bij Vogeltrekstation talloze gegevens en nieuwe ontdekkingen bij. Tegenwoordig worden er elk jaar in Nederland zo'n 300.000 vogels geringd door ruim 600 ervaren ringers.
Alle werelddelen: Nederlandse zanglijster in Argentinië
Nederlandse vogels worden in alle werelddelen teruggevonden. Er zijn terugmeldingen van in Nederland geringde vogels die broeden in Canada, diep in Siberië of in China. Vrijwel alles wat we nu weten over overwinteringsgebieden, trekstrategieën, trekroutes en belangrijke pleisterplaatsen voor trekkende vogels is de afgelopen honderd jaar dankzij ringonderzoek aan het licht gekomen.
Zo weten we nu dat bergeenden uit héél Europa jaarlijks samenkomen op één bepaalde plaats in de Duitse Waddenzee om te ruien. Dat boerenzwaluwen uit verschillende broedgebieden in Europa elk hun eigen overwinteringsgebied in Afrika hebben. En dat populaties van eenden in Europa, Oost-Azië en Noord-Amerika elkaar op hetzelfde moment opzoeken op ruiplaatsen en broedgebieden vanuit verschillende herkomstgebieden.
Heel bijzonder is de vangst van de Nederlandse zanglijster die opdook in Argentinië, of de pijlstaart die werd teruggevonden door schoolkinderen in Vladivostok in het verre oosten van Rusland.
Deze brandganzen hebben we dankzij hun kleurringen terug kunnen vinden in Tobseda, Rusland. (foto: Jasper Koster)
Ringonderzoek laat ook zien waar vogels een grote kans lopen bejaagd te worden of waar de meeste verkeersslachtoffers vallen.
Tegenwoordig worden ringgegevens veel gebruikt voor demografisch onderzoek: door grote aantallen individuen te ringen kunnen we heel exact meten hoe het met de jaarlijkse overleving en reproductie is gesteld. Gecombineerd in populatiemodellen geeft dat inzicht in de factoren die ervoor zorgen dat sommige vogels achteruitgaan, en andere juist toenemen. Die kennis wordt vervolgens gebruikt voor doelgericht beheer en bescherming.
Nieuwe technieken
Nieuwe technieken zoals zenders en loggers waarmee we vogels kunnen volgen worden steeds kleiner en geavanceerder en bevestigen het beeld dat we kennen dankzij het ringwerk, maar zetten het soms ook volledig op zijn kop. Ringers zijn bij dit soort onderzoek onmisbaar: zij vangen de vogels en brengen de apparaatjes aan.
Deze spreeuw heeft een zender gekregen voor onderzoek naar migratiepatronen. (foto: Morrison Pot)
Ringers gaan dus met hun tijd mee, en naast het aanbrengen van allerlei high-tech snufjes kunnen ze ook bloedmonsters nemen, een paar kleine veertjes verwijderen, of een uitstrijkje maken ten behoeve van genetisch of virologisch onderzoek. Daarnaast vormen de lange reeksen met maten, gewichten en ruiscores een waardevolle vraagbaak voor onderzoekers die geïnteresseerd zijn in evolutie en systematiek.
Dit is de verspreiding van de slechtvalk zoals te zien is op de vogeltrekatlas website.
Vogeltrekatlas
Alle vogels die zijn geringd én teruggemeld zijn te vinden op Vogeltrekatlas. Op Vogeltrekatlas.nl kun je voor elke vogelsoort een kaart bekijken met de verspreiding van ring- en terugmeldgegevens, zoals in de afbeelding hierboven, en nog veel meer.
In discussie geraakt met een andere vogelaar over of het goudhaantje of het vuurgoudhaantje het kleinste vogeltje van Nederland is? Zoek het op in de statistieken van de biometrie! Spoiler: een vuurgoudhaantje weegt gemiddeld 0,21 gram minder dan een goudhaantje.
En wist je dat een van de top drie oudste visdieven meer dan 26 jaar was toen hij werd teruggezien? Hij is in 1991 als nestjong in Delfzijl geringd en teruggemeld in 2017 in Eemshaven. Deze visdief was toen nog levend en wel, dus wie weet vliegt hij nog steeds rond.
Doneren
Er staat dus ontzettend veel interessante informatie op de website, maar de website is nog niet geheel af. Enkele teksten staan klaar voor een laatste redactie en er wordt druk gezocht naar foto's van alle soorten. Ook wordt er gewerkt aan een nieuwe versie van de website.
Om dit alles te verwezenlijken kunnen we ieder hulp goed gebruiken. In de webshop kunt u een donatie doen aan de Vogeltrekatlas. Als dank voor uw donatie ontvangt u een set van 5 ansichtkaarten met de verspreiding van de vogel en een prachtige afbeelding. Wanneer u € 100,- of meer doneert, kunt u ervoor kiezen uw naam te laten verschijnen bij een vogelsoort naar keuze op de website!
Deze kaart van de wulp is één van de vijf kaarten die u ontvangt als dank voor uw donatie. (Illustratie: Eveline van der Jagt en Kim Peterse)