Wat we doen

Het Vogeltrekstation (Centrum voor vogeltrek en -demografie) is een samenwerkingsverband van NIOO-KNAW en de Ringersvereniging en regelt de dagelijkse gang van zaken rond het vangen en ringen van vogels voor wetenschappelijk onderzoek, beleid en bescherming. Daarvoor is er in Nederland een vergunningenstelsel waaronder in het wild levende vogels mogen worden gevangen om ze te ringen en los te laten. Dat zorgt voor Vogeltrekstation voor een verscheidenheid aan werkzaamheden.

Een overzicht van het takenpakket van Vogeltrekstation is hieronder beschreven.

Wat er nodig is om vogels te ringen

Per jaar worden er in Nederland zo'n 300.000 vogels geringd door ruim 500 ervaren ringers. Aan iedere ringer die bewezen heeft voldoende kennis en kunde te bezitten, wordt een machtiging verstrekt door het Vogeltrekstation. Dankzij deze machtiging heeft een ringer de mogelijkheid om vogels te ringen voor wetenschappelijk onderzoek. Om de kennis en vaardigheid van ringers te kunnen toetsen is in 2001 een certificeringssysteem voor alle ringers ingevoerd. Jaarlijks worden meerdere certificerings-bijeenkomsten door Vogeltrekstation georganiseerd.

Voordat de vogels een ring om kunnen krijgen moeten ze eerst worden gevangen. Het vangen gebeurt voor 90% met behulp van zogenaamde mistnetten. De ringen die gebruikt worden, worden uitsluitend verkocht door Vogeltrekstation. Dagelijks komen er bestellingen voor ringen binnen en de verkoop ervan wordt nauwkeurig geadministreerd zodat altijd bekend is waar een uitgegeven ring naartoe is gegaan. Het omdoen van de ringen bij vogels vereist, naast een speciale kennis en kunde, ook geschikt gereedschap. Daarom verkoopt Vogeltrekstation ring-tangen van verschillende maten, voor zowel kleine zangvogels als grote roofvogels en uilen. Aan de gevangen vogels wordt ook nog van alles gemeten en uiteraard worden ze gewogen, en de meet- en weeginstrumenten die daarvoor nodig zijn worden ook door Vogeltrekstation verkocht.

Database vol ringgegevens

Vogeltrekstation organiseert gestandaardiseerde projecten met als doel het vergaren van kennis over trek, aantallen, overleving en reproductie van verschillende vogelgroepen. Op dit moment coördineert Vogeltrekstation de volgende projecten: Boerenzwaluw, Pullen, CES (Constant Effort Site), RAS (Recapture Adults for Survival) en ring-MUS (ring- Meetnet Urbane Soorten). Deze projecten vullen tezamen een database voor ringgegevens. In Nederland worden er zo'n 285.000 vogels per jaar geringd door ervaren ringers. De gegevens van nieuw geringde vogels kunnen de ringers zelf invoeren in het database programma GRIEL. 

Terugmeldingen van een metalen vogelring komen dagelijks bij Vogeltrekstation binnen. Deze terugmeldgegevens kunnen in het database programma GRIEL worden ingevoerd. Dit gebeurt voornamelijk door ringers, maar iedereen kan een publieke melding doen. Voor publieke meldingen is een beknopte handleiding opgesteld waardoor het invoeren voor iedereen toegankelijk is gemaakt. Daarnaast komen er terugmeldingen bij Vogeltrekstation binnen per post en telefoon, zowel uit binnen als buitenland.

Contacten

Vogels houden zich niet aan grenzen en worden regelmatig terug gezien in het buitenland, daarom is een goed contact met buitenlandse ringcentrales belangrijk. Daarnaast is Vogeltrekstation betrokken bij EURING (European Union for Bird Ringing), het samenwerkingsorgaan van bijna alle Europese ringcentrales.

Contact onderhouden met alle (vrijwillige) ringers is essentieel. Daarom organiseert Vogeltrekstation eens per jaar de Ringersdag waar honderden ringers worden ontvangen. Deze dag bestaat uit voordrachten, korte praatjes en presentaties door deskundigen uit het werkveld. Ook wordt er jaarlijks een CES/RAS dag gehouden waarbij een overzicht wordt gepresenteerd van de voortgang van de projecten van Vogeltrekstation.

Publicaties

Op Het Vinkentouw was het drie á vier maal jaarlijks verschijnend contactblad voor de Nederlandse ringers (en een aantal relaties). Op dit moment verschijnt er elke twee maanden een online nieuwsbrief in plaats van Op het Vinkentouw. Er wordt gezocht naar externe bijdragen hiervoor en daarnaast wordt er door Vogeltrekstation zelf stukken geschreven.

Regelmatig wordt er gepubliceerd over zaken die de ringerswereld aangaan. Berichtgeving daarover is in de breedste zin van het woord, van wetgeving tot krantenartikelen tot determinatie tot wetenschappelijk onderzoek, onderzoeksrapporten en alles wat daartussen zit. De meeste van deze publicaties zijn beschikbaar op deze site.